Hat tipi kısıcılar, genellikle, birden fazla silindirin tek yön kontrol valfı ile kumanda edildiği durumlarda tek bir kısma elemanı ile hatta bir daralma oluşturup, iş elemanının hızını ya da hattın hava akış hızını ayarlamayı sağlayan pnömatik elemanlardır.
Çekvalflı tipleri, kısmayı tek bir akış yönünde yaparlar. Diğer yönde kısma yapmazlar. Yaygın olarak kullanılırlar.
Çekvalflı olmayanlar, her iki yönde de kısma etkisi gösterirler. Üfleme ya da uygulamaya özel ihtiyaçlarda kullanılabilir.
Genellikle, tırtıklı başa sahip ayar vidası sayesinde istenen ayar manuel olarak sağlanır. Hortum girişli ya da dişli bağlantılı olarak alınabilir.
Dirsek kısıcılar, iş ya da kontrol elemanına dişli bağlantı sayesinde doğrudan bağlanabilen kısma elemanlarıdır. Dirsek şeklindeki yapısının üzerinde bulunan ayar topuzu ile istenen kısmayı sağlarlar. Ayar kısmı,
kilitli manuel,
tırtıklı manuel,
tornavida başlı
vb. olabilir. Ayrıca, ayarı görselleştirmek için kadranı olanları da vardır.
Fonksiyon olarak 3 temel tipi vardır:
Çekvalflı egzoz kısıcıları, en yaygın olanıdır. Bu, iş elemanı olarak bir pnömatik silindirin hava girişlerine bağlanır ve iş elemanının kararlı hareketini sağlamak üzere egzoz yönünde kısma yaparlar. Dişli erkek bağlantısı ile bağlı oldukları iş ya da kontrol elemanından çıkan havayı kısma yaparak iletirler. C tip olarak da bilinir. Ters yönde akış olduğunda herhangi bir kısma fonksiyonu yoktur.
Çekvalflı kaynak kısıcıları, dahili çekvalf bağlantısı ters olarak tasarlanmıştır. Dişli erkek bağlantısı ile bağlı oldukları iş ya da kontrol elemanına giren havayı kısma yaparak iletirler. Tek etkili iş elemanlarının dönüş yönünde hava bağlantısı olmadığından bu ürünle kısma yapılır. Kısma kaynak tarafından olduğu için; yük, iş elemanına çekme yönünde etki ediyorsa ya da hareket hızlı ise bu ürünlerin kullanımı pnömatik sistemde titreme yapabilir. Yine de özel uygulamalarda tercih edilebilir. Egzoz yönünde herhangi bir kısma etkisi yoktur.
Çekvalfsız dirsek kısıcıları, her iki yönde de kısma yapma özelliğine sahiptir.
Birden fazla fonksiyonu bir araya getiren ya da özel bağlantı şekline sahip ürünlerdir:
Hız ayarlı çabuk egzoz
Hız ayarlı pilotlu çekvalf
Zaman ayarlı çift değerli kısıcı
vs.
Kontrol veya iş elemanın egzoz yapması gereken portunda kullanılır. Hız ayarı yapmak için ayarlanan bir vida yardımıyla orifis eşdeğer çapı azaltılır ya da artırılır.
Basitçe anlatım yapmak gerekirse, pnömatik enerji oluşturmak için hava ya da gazı kapalı bir ortamda sıkıştırmak gereklidir. Aynı miktarda hava daha küçük bir kapta sıkıştırılırsa basınç küçülme oranında artacaktır. Eğer başlangıçtaki hacim yarıya düşürülürse basınç 2 kat yükselecektir. Bu mantıktan yola çıkılarak eğer aynı hacimdeki tanka daha fazla hava verilmeye devam edilirse tank basıncı da aynı oranda yükselmeye devam edecektir. Kompresörler ve basınç yükselticileri (Air Booster = AB) bu mantıkta çalışırlar. Dış ortamdan emdikleri havayı öngörülen yoldan sisteme ya da tanka basarlar. Basılan hava miktarı arttıkça basınç yükselmiş olur. Kompresörlerden farklı olarak ABler; hava basmak için gerekli enerjiyi, elektrik yerine, yine bir kompresör tarafından üretilmiş basınçlı havadan elde ederler. Kullanılan basınçlı hava, AB içindeki pistonun hareketini sağlamak için kullanılır. İleri geri hareketi sağlamak için de pnömatik kumandalı bir valften faydalanılır. İç piston son konumuna ulaştığında valf yön değiştirerek basınçlı havayı ters taraftan verir ve pistonun geri çekilmesini sağlar.
Pnömatik Basınç Yükseltici (Air Booster = AB)
Basınçı yükselticilerinin içinde birbirine bir mil ile bağlı iki piston vardır ve basınç yükselmesi iki pistonun arasındaki iki bölgeli bu mil etrafında oluşur. Piston ileri geri hareket ettiğinde bu mil bölgesine, hava, dış ortamdan emilir veya kumanda valfı ile verilir ve sıkıştırılarak sisteme ittirilir. Basma bölgesindeki yüzey alanı, itme tarafındaki yüzey alanından mil çapından dolayı daha küçüktür. Dolayısıyla havanın sıkışması sonrası oluşacak basınç, giriş basıncından yüksek olabilecektir ancak pnömatik enerjiyi oluşturan hava, daha küçük miktarda elde edilmiş olacaktır. Tipik olarak 1:2 oranı varsa, 100l'lik bir tankta 12 bar basınç oluşturmak için girişte 6 barda 400l hava gerekecektir. Yaklaşık 200l hava, basıncı yükseltmek için gerekli enerjiyi sağlamak için harcanmış olur.
Bir işletmede sadece belirli alanlarda yüksek basınç ihtiyacı varsa işletmenin tamamına yüksek basınç basmak yerine gereken yerlerde ABler kullanılabilir. Böylelikle bir çok bakım ve işletme maliyetinden tasarruf sağlanmış olur. Ayrıca işletmelerde belirli zaman aralıklarında oluşan basınç düşüşlerinde makinelerdeki plansız duruşları engellemek için basınç yükseltici kullanılabilir. Bu tür kullanımlarda, çıkışta küçük bir hava tankı kullanmak da elde edilen faydayı artıracaktır.
Basınç yükselticinin (Air Booster = AB) debisi, basma hattında basınç yükselmeye başladıkça oluşan karşı basınç kuvveti nedeniyle, piston hızının düşmesine bağlı olarak, düşer. En nihayetinde ürün dokümanında belirtilen maksimum basınç sağlandığında piston durur. Hava kullanılırsa ve çıkış tarafında basınç düşerse sistem kendiliğinden çalışmaya devam edecektir.
Seçim yapılırken, çıkış tarafında kullanım havasının basıncı ve kaç litre/dk debiye ihtiyaç olduğu belirlenir. Ürün kataloğundan ilgili basınçta gereken debiyi sağlayacak olan ürün seçilir.
Basınç yükselticileri hava miktarının yetersiz olduğu yerlerde hava miktarını artırmadıklarından herhangi bir debi artışı sağlamazlar ancak var olan havayı kullanarak ve bir kısmını da harcayarak basıncı yükseltirler. 1:2 oranında bir basınç yükseltici, sözgelimi, çıkışta 10 barda 100l/dk. debi sağlayabiliyorsa girişte de teorik olarak en az 5 barda 200l/dk. debide hava talebi olacaktır. 1:3 oranında bir basınç yükseltecinde de aynı mantıkla 15 bar ve 100l/dk. çıkış basıncı elde etmek için girişte yine 5 bar ve 300l/dk. debiye sahip hava sağlanmalıdır. Buradaki değerler teoriktir ve gerçekte piston iç sürtünmesi ve pnömatik valfın çalışması için de bir miktar hava harcanır. Bunlar da gözönüne alınmalıdır.
Eğer, talep edilen hava miktarı tek bir basınç yükseltici ile sağlanamıyorsa, birden fazla AB, birbirine paralel bağlanarak debi yükseltmek için paket (bundle) yapılabilir.
Basınç yükselticileri kendisi yedek kompresör olarak kullanılmaz. Hem debi miktarı hem de ömür olarak bir kompresör her zaman daha avantajlıdır.
Pemaks PSB Serisi Hava Basıncı Yükselticileri
PSB-1/4-10 Basınç Yükseltici 1/4", 10 bar
PSB-1/2-10 Basınç Yükseltici 1/2", 10 bar
PSB-1/2-16 Basınç Yükseltici 1/2", 16 bar
Pnömatik Basınç Yükseltici, devreye alınırken, pnömatik sisteme serî yahut paralel olmak üzere iki şekilde bağlanılabilir.
Temel olarak, düşük basınçtan gelen hava bağlantısı giriş portuna (P, IN ya da 1 numaralı port) bağlanır. 2 numaralı porttan (veya A, OUT) yüksek basınçlı çıkış alınır. Eğer booster üzerinde basınç regülatörü varsa, onun yardımıyla çıkış basıncı istenen değere ayarlanabilir. Ayrıca, 3 numaralı (veya R, EXH, vb.) porta bir susturucu takılması egzoz sırasındaki gürültüyü azaltacaktır. Bu tür bağlantıyla basınç yükseltici (air booster = AB) pnömatik tesisata serî bağlanmış olur.
AB, çalışırken yapısındaki pistonun ileri-geri hareketi nedeniyle sabit bir basınç üretmez, dalgalı bir çıkışa sahiptir. Bu dalgalanmayı azaltmak için ihtiyaca göre çıkışa bir hava tankı koyulabilir. Tipik olarak 5L, 10L, 20L civarında hacme sahip, yükseltilen basınca uygun bir hava tankı seçilebilir. Hava tankı;
Aluminyum Alaşımlı,
Paslanmaz Çelik,
Aluminyum
olabilir. Sıkıştırılmış hava tank içinde yoğuşmuş su (kondens suyu) bırakacaktır. Bu suyun tahliyesi, tank altındaki bir vana ile manuel ya da otomatik olarak yapılmalıdır. Tank kullanmanın bir diğer faydası da, yoğuşan suyun iş hattına gidip sistemde istenmeyen plansız duruşlar oluşmasını engellemeye yardımcı olmasıdır. Tank malzemesinin de partikül üretmeyecek tipte olması tercih edilmelidir. Boyalı ya da boyasız tanklar, basıncın da etkisiyle iş hattına istenmeyen partiküller üretip yollayacaktır.
AB, basınç üretimine başladığında, iş hattına doğrudan basınçlı havayı ilettiğinde yahut hava tankına basmaya başladığında başlangıçta bir basınç yoksa tankın dolumunu beklemek gerekir. Bu gerekliliği ortadan kaldırmak ve devreye girme sürecini hızlandırmak için giriş hattından gelen hava, direkt olarak yükseltilmiş basınç için kullanılacak depoya bağlanarak ön basınçlandırma yapılabilir. Böylelikle AB, sadece kalan basıncı doldurmak üzere çalışır ve hem yükselteç servis süresi uzatılmış olur, hem de prosese başlama süresi iyileştirilmiş olur. Bu tür bağlantıyla hava yükseltici, pnömatik şebekeye, paralel bağlanmış olur. Paralel bağlantıda, basılan yüksek basıncın giriş hattına geri kaçmasını engellemek için, giriş havasını tanka bağlarken tank girişinde bir çek valf kullanılması faydalı olur.
PCVG-18 Çek Valf 1/8
PCVG-14 Çek Valf 1/4
PCVG-38 Çek Valf 3/8
PCVG-12 Çek Valf 1/2
PCVC-18 Çek Valf 1/8
PCVC-14 Çek Valf 1/4
PCVC-38 Çek Valf 3/8
PCVC-12 Çek Valf 1/2
Pemaks hava depoları/tankları ihtiyaca göre üretilebilmektedir. Standart olarak aşağıdaki tipler mevcuttur:
PHD-02 2L
PHD-05 5L
PHD-10 10L
PHD-20 20L
Pikaso Mekatronik olarak ihtiyaca özel çözümler ile siz değerli müşterilerimize hizmet vermekteyiz. Tekil olarak ürün talep edebileceğiniz gibi,
Hava tankı,
Çek Valf,
Basınç Yükselteci
ile birlikte bağlantıları çözülmüş ve kullanıma hazır halde de teslim yapıyoruz. Teklif istemekten çekinmeyiniz.